Sosyal yaşamda sergilediğimiz rollerden bir tanesi liderliktir. İş hayatında pek az kişi lider veya yönetici pozisyonunda çalışıyor ancak hemen hemen herkesin günlük hayatta liderlik rolüne bürünmektedir.  Okurlarımızın pek çoğunun "Ben şirkette şoförüm.”, “Ev hanımıyım, lider falan değilim." dediğinizi tahmin ediyorum. Lider denince aklınıza hemen politikacılar gelmesin. Bir ev hanımı çocuğunun okulunun aile birliğinin yönetiminde görev alabilir. Masa başı bir işte personel olarak çalışan kişi evinde ailesinin reisidir. Şoför olarak çalışan biri hafta sonları top oynadıkları halı sahada takım kaptanıdır. Örnekler çoğaltılabilir.

Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.s.) Hadis-i Şerifinde "Üç kişi yolculuğa çıktığında, içlerinden birini başkan seçsinler." sözü sahih hadisler arasındadır. Bu Hadis, İslam dininin lider seçimine önem verdiğini ve çok küçük gruplarda bile lider belirlenmesi gerektiğini ortaya koyar.

Doğada bir arada yaşayan canlıların yaşamlarını incelediğimizde onlara yön verecek, onları organize edecek,  onları amaç etrafında birleştirecek bir liderin peşinden gittiklerini görebiliriz. Örneğin kurt sürüsü alfa kurdun liderliğinde yaşar, avlanır.

İnsanlık toplumu da liderler ihtiyaç duyar. Tarihte iz bırakmış çok güçlü liderler olduğu gibi adı sanı duyulmadan göçüp giden liderler de pek çoktur. Çiçi Yabgu gibi.. 

Hun Hükümdarı Çiçi Yabgu'nun (M.Ö. 44) kale savunmasında tüm askerleriyle birlikte uçmağa varmadan önce erlerine yaptı konuşma günümüze ışık tutuyor. "Korumakla vazifeli bulunduğumuz bütün bu emanetleri, adi bir ömür uğruna fedâ edemeyiz. Hepimizin bildiği gibi savaşta erlerin kaderi ölümdür. Biz ölsek de kahramanlığımızın şanı yaşayacak, çocuklarımız ve torunlarımız diğer kavimlerin efendisi olacaktır.” 

Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır derler. Liderliğinde çeşitleri var. 

Kurt Lewin isimli bilim insanı liderlik türleri üzerinde araştırmalarıyla tanınır.  Nazi Almanya’sından ABD’ye göçen Yahudi asıllı bir bilimcidir. Kurt Lewin, liderlik türlerini Otokratik lider, demokratik lider, liberal lider olmak üzere üç başlıkta inceler.

Otokratik liderler, yönettikleri kişilere karşı bir üstünlük hissi duymaya meyillidir. Yetkilerini paylaşmazlar. 

Demokratik liderler astlarının görüşlerini alırlar. Fikirler tartışılır. Karar verme konusunda lider astlarıyla birlikte hareket eder.

Liberal liderler ise yetkiyi, sorumluluğu grup üyelerine bırakır. Liberallik demek serbestlik demektir. Liberal lider grup üyelerinden biri gibi davranır.

Hangi tarz liderin daha başarılı olacağı, grubun eğitim seviyesine, grubun içinde bulunduğu sosyal ekonomik duruma göre değişir. Örneğin, eğitim seviyesi yüksek sakinlerin yaşadığı bir sitede dediğim dedik bir yönetici, başarılı olmakta zorlanacaktır. Başka bir örnek; güvenlik sorunlarının olduğu, kötü alışkanlıkların yaygın oldu, varoş diye tabir edilen bir mahallede yaşayan bir ailede, aile reisinin hiçbir işe karışmadığını, aile bireylerini serbest bıraktığını düşünün… Başarılı olması çok zordur.

Liderlikten bahsetmişken Cumhuriyetimizin banisi, ulu önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü rahmetle yad ediyorum. Esen kalın.

Serdar Gündüz

Liyakat-Sen Genel Sekreteri